ZATRUTY CZAS – STALKING, NĘKANIE

Zjawiskiem stalkingu zajęto się w XX w na większą skalę gdy w ferworze emocji społecznych ich ofiarami stały się osoby znane.
Słowo z języka angielskiego oznacza tropienie, chodzenie za człowiekiem lub zwierzęciem w celu zdobycia go lub zabicia.

W słowniku Langmana znaleźć można takie wyjaśnienie słowa stalking jako „przestępstwo polegające na śledzeniu kogoś przez jaki czas w celu zmuszenia tej osoby do seksu lub zabicia jej”.

M. Szpond proponuje zwrot „osacza” (opisywane w „Słowniku języka polskiego”: otaczać, okrążać ze wszystkich stron, uniemożliwiając wydostanie się; wpędzać kogoś w zasadzkę, w matnię.
Samo słowo pozostało w wymowie polskiej wypowiadane w taki sam sposób w jaki się je pisze.

 

NIEBEZPIECZEŃSTWO

Stalking jest bardzo niebezpieczny gdyż z reguły sam sprawca bywa niebezpieczny i nieobliczalny. Znanymi ofiarami stalkerów byli m.in. J. Lennon zastrzelony przez M.D. Chapmana. Człowiek ten był tak zakochany swym idolu, iż śledził pawie każdy jego krok by go ostatecznie zastrzelić w pobliżu jego domu.
Miss Polski Agnieszka Kotlarczyk, zamordowana przez J. Lisiewskiego, jej niezrównoważonego wielbiciela.

J. Foster, śledzona przez swego adoratora, który ostatecznie dokonał nieudanego zamachu na prezydenta Reagana.

 

PAMIETAJ!! STALKING JEST KARALNY – NIE MUSISZ ZOSTAĆ Z TYM SAM/A !!

Sytuacje te spowodowały obawy społeczne a w konsekwencji również impuls do zajęcia się sprawą i prowadzenia badań w tym zakresie.

Nie wszystkie działania stalkerów mają tak drastyczny koniec jak w opisanych wyżej przykładach. Niemniej jednak statystycznie od kilku do kilkunastu procent osób w swoim życiu jest ofiarami tego czynu.

Konsekwencje i uszczerbek na zdrowiu fizycznym i psychicznym bywają  tragiczne i mają swoje negatywne konsekwencje na dalszym życiu ofiary. W zdecydowanie większym stopniu ofiarami tego występku są kobiety niż mężczyźni.

 

 

PRZEMOC MORALNA

Osoby doświadczające tego rodzaju przemocy porównać ją mogą z sytuacja doświadczania mobbingu.
Pamiętać warto, iż sprawa wygląda inaczej niż w sytuacji typowej admiracji gdy ktoś kogoś adoruje w sposób nie przekraczający granic.
W stalkingu ofiara jest osaczana. Nie godząc się na działania swego stalkera, spotka się z brakiem uwzględnienia swej niechęci do calej sytuacji.

Jest śledzona, psychicznie gnębiona a celem jest jej psychiczne złamanie.
Jest to przemoc emocjonalna wymierzona w ofiarę i ingerencja skierowana przeciw niej i jej osobie, wywołująca negatywne efekty emocjonalne działające od razu lub odsunięte w czasie, które dadzą o sobie znać nawet gdy sprawa się skończy.
W konsekwencji osoba może zostać mocno straumatyzowana i borykać się z konsekwencjami doświadczenia na długo po tym gdy ono już ustało.

 

DZIAŁANIA

Stalking najczęściej wyraża się w takich zachowaniach, jak:

– wydzwanianie, głuche telefony, wydzwanianie po nocach,

– kręcenie się w okolicy domu ofiary,

– nawiązywanie kontaktu za pomoc osoby trzeciej,

– wypytywanie o ofiar w jej otoczeniu,

– stanie pod drzwiami/domem/prac,

– wysyłanie listów, maili, smsów, prezentów,

– składanie w czyimś imieniu zamówień np. pocztowych,

– milczące wystawanie,

– pozostawianie wiadomości pod drzwiami, na poczcie głosowej,

– śledzenie, kontrolowanie ofiary,

– oszczerstwa (rozsyłanie fałszywych informacji, plotek),

– włamania do domu, samochodu ofiary,

– kradzież rzeczy należących do ofiary.

Tragedia ofiar stalkingu polega na tym, że prześladowca może je zastraszyć, zmusić do zmiany zwyczajów, planów, życia doprowadzając do trwania w nieustannym lęku oraz spowodować ogromne cierpienia psychiczne.

 

BADANIA

M. Szpond w swojej pracy przywołuje także inne definicje amerykańskie: w badaniach dotyczących przemocy wobec kobiet zjawisko stalkingu zostało zdefiniowane jako „ciąg działań, skierowanych przeciw określonej osobie, cechujący się zauważalną, fizyczną bliskością, niepożądanym komunikowaniem się czy też werbalnie wyrażonymi, pisemnymi lub słownymi groźbami.

Konsekwencją prześladowania przez stalkerów jest doświadczanie przez osoby będące ofiarami systematycznego nękania bardzo poważnych konsekwencji psychologicznych. Należy wśród nich wymienić takie symptomy jak:

uczucie ciągłej frustracji,

poczucie winy,

samoobwinianie za zaistniałą sytuację,

zakłopotanie.

U części ofiar pojawia się także przekonanie, spowodowane strachem przed skrzywdzeniem innej osoby przez stalkera, że trzeba żyć samotnie. Osobie prześladowanej towarzyszy też uczucie braku wparcia zarówno ze strony organów ścigania, jak i najbliższych.

 

URAZY

W wyniku długotrwałego prześladowania mogą rozwinąć się u ofiary zaburzenia psychiczne:
– depresja
– fobie: głównie lęk przestrzeni
– strach przed wyjściem z domu (nigdzie nie czując się bezpiecznie),
– symptomy charakterystyczne dla PTSD czyli Zespół Stresu Pourazowego, co charakteryzuje nadmierną czujność, przeżywanie na nowo urazowej sytuacji w natrętnych wspomnieniach i koszmarach sennych a nawet ataki paniki.

W wyniku oddziaływania ciągłego stresu spowodowanego prześladowaniem uwidocznić się mogą u ofiar trudności w koncentracji, zapominanie rzeczy, zaburzenia snu , drażliwość, gniew lub efekt przeciwny w postaci emocjonalnego odrętwienia. Takie osoby w obszarze społecznym są bardzo często niezdolne do budowania prawidłowych relacji z innymi ludźmi.

 

OBJAWY SOMATYCZNE

Wymienionym powyżej problemom psychologicznym ofierze nękania mogą towarzyszyć zmiany w obszarze zdrowotnym. Pogłębia się odczuwanie zmęczenia, zadyszka, uczucie zmęczenia fizycznego wynikające z problemów ze snem.

Ciągłe „wypatrywanie zagrożenia”, zawroty, chroniczne bóle głowy, problemy z sercem, nadciśnienie tętnicze wywołane ciągłym pobudzeniem i lękiem, problemy żołądkowo-jelitowe, zaburzenia związane ze spożywaniem pokarmu, a także bóle napięciowe ciała.
Pogorszenie stanu zdrowia może objawiać się chorobami układu:

• oddechowego (astma),
• skórnego (łuszczyca),
• pokarmowego (wrzody żołądka, dwunastnicy, jelito drażliwe)
• ogólnym pogorszeniem stanu zdrowia spowodowanym zwiększonym zażywaniem substancji psychoaktywnych.
• widoczne są także zmiany w obszarze intymnym spowodowane obniżeniem libido.

 

NAPAŚĆ PSYCHICZNA I OSACZENIE

 

Lambèr Royakkers twierdzi, że „stalking jest forma psychicznej napaści, w której sprawca w sposób powtarzalny, burzy spokój swej ofiary, wdziera się do sfery prywatności osoby.
Najczęściej zdarza się, że ludzie padają ofiarami stalkingu w swoich własnych związkach lub z osobami, z którymi właśnie w tych związkach juz przestały być.
Bywa, że zjawiska tego doświadczać można również w pracy.
Może to być też element przemocy rodzinnej.
Stalker nieraz nie rozumie swojego przekraczania granic wobec ofiary chcąc zdobyć w ten sposób jej uczucia. Nie rozumie, że sprawia, iż osoba ta czuje się zagrożona, zalękniona i najzwyczajniej nie chce kontynuować tego rodzaju zażyłości.

Jeśli działania napastnicze powtarzają się z pewną częstotliwością a jego zachowania wzbudzają w ofierze lęk, obawy, poczucie zagrożenia to oznacza, że granice zostały daleko przesunięte.

Częstym motywem działania stalkera jest zazdrość, nieodwzajemnione uczucia, zdrada , zaburzenia psychiczne.

Wśród czynników wpływających na podatność osoby prześladowanej na stanie się ofiarą stalkera, a tym samym doświadczanie opisanych powyżej konsekwencji psychosomatycznych należy wymienić:
– brak wsparcia ze strony najbliższych
– próby nadania prześladowaniu znaczenia, że nie miało ono miejsca – ZAPRZECZANIE!
– brak wiedzy, że prześladowanie jest karalne
– obawa przed oceną społeczną – „co pomyślą inni”
– groźby ze strony prześladowcy
– uczucie izolacji;
– niewystarczająca lub brak opieki ze strony organów ścigania
– w przypadku stalkingu w pracy obawa przed jej utratą
– brak możliwości uzyskania porady prawnej z uwagi na niewystarczające środki finansowe, którymi dysponuje ofiara
– brak możliwości zmiany miejsca pracy czy zamieszkania
– w przypadku obcokrajowców – bariery językowe.

Należy być bardzo uważnym gdyż stalkera może rozwijać swe zainteresowanie bardzo podstępnie, początkowa adoracja.

Z czasem przekształca się to w trudne do zniesienia stany i cieżko się z tego wydostać. Manipulacje emocjonalne mogą doprowadzić do skraju wytrzymałości psychicznej.

Warto szukać pomocy zarówno u organów ścigania jak i psychologicznej by nie zostać z tym problemem w samotności.

 

 

 

 

 

Źródła

Prawne możliwoci walki ze zjawiskiem stalkingu
Analiza regulacji prawnych w ustawodawstwie pastw obcych oraz opinia o wprowadzeniu do polskiego porządku prawnego przepisów – dr Dagmara Woźniakowska – Fajst IWS Warszawa 2009

Niebieska Linia Pismo art 5/2013„Zatrute życie – zjawisko stalkingu”

Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, B. Hołyst „Wiktymologia” wyd 4, 2011

Obraz Артём Крутиков z Pixabay