NIewolnik Własnego Dziecka – Znaczenie Miłości A Style Przywiązania
„Kiedy dziecko jest bardzo małe, „bycie z” oznacza opanowanie i regulowanie jego emocji – uporządkowanie uczuć – dla dziecka” – B. Powell, G. Cooper, K. Hoffman, B. Marvin (2015)
Wybory dziecka przez długi czas jego życia ograniczają się niemalże do braku wyboru. Kształtująca się od samych narodzin, relacja niemowlęcia, później dziecka z głównymi opiekunami determinuje i wpływa na rozwój struktury psychicznej małego człowieka na jego przyszłe życie.
Tworzenie więzi podstawowej
„Bycie z dzieckiem” tworzy w świecie malucha na poziomie nieświadomym koncepcję stylu relacji i więzi w jakiej będzie oscylowało jego dalsze życie oraz umiejętności poznawczo – emocjonalne.
Stylem przywiązania nazwać można styl oraz system relacji i reakcji między opiekunem głównym a dzieckiem. W sposób pierwotny oraz autonomiczny zapewnia ustalenie więzi i posiada szczególną i specyficzną organizację przebiegu pomiędzy obojgiem.
Odgrywa podstawową rolę w umiejętności utrzymywania równowagi emocjonalnej. Na bazie tego pierwszego przywiązania z opiekunem, tworzymy oraz uczymy się sposobu przeżywania emocji i reagowania w poźniejszych relacjach z innymi ludźmi. (Czub, 2003)
Noworodek przychodząc na świat jest całkowicie zależny od opiekuna. Mózg nowo narodzonego dziecka oraz dynamika w jakiej się rozwija przez pierwszy rok życia wskazuje na niezwykle szybki rozwój różnych układów. Należy mieć na uwadze również bardzo ważny element emocjonalno – społeczny.
Tworzenie podstaw więzi w tym czasie ma wielki wpływ na dalsze życie. Jest specyficzną bazą co późniejszych doświadczeń. Dlatego jest tak bardzo ważna od samego początku przyjścia maleństwa na świat.
Dzieciństwo i rozwój
„Przywiązuje się więc szczególną wagę do dzieciństwa i historii rozwojowej. Najwcześniejsze relacje nie tylko kształtują późniejszą strukturę psychiki (a więc i charakteru), ale także wywierają stały, aktywny wpływ na świat wewnętrzny. Te wczesne doświadczenia kontaktów z innymi ludźmi w nieunikniony sposób determinują natężenie psychicznych zranień powstałych na skutek traumatycznych kolizji ze światem zewnętrznym. Częściowo przez określenie, jak te wydarzenia będą z czasem rozumiane, a częściowo dlatego, że wewnętrzne struktury determinują zakres i sposób powrotu do równowagi” – Garland (2009, s. 14)
Problemy dzieci i młodzieży
Obserwujemy dziś dzieci oraz nastoletnią młodzież. Ich brak umiejętności radzenia sobie przysparza problemy w przestrzeni zaburzeń zachowania, agresji, depresji oraz braku umiejętności regulowania zachowania i emocji.
Podejście psychoanalityczne
Trudności te skłoniły badaczy do poszukiwań a pionierami w tej dziedzinie stali się psychoanalitycy na początku XX w.
Już Freud obserwował swojego bawiącego się wnuka i jego reakcje na pojawianie się oraz znikanie matki.
Psychoanalitycy zgadzali się co do kwestii przeżyć wczesnodziecięcych oraz ich wpływu na dalsze życie.
Kluczową rolę w tworzeniu tych koncepcji odegrały jednak Anna Freud oraz Melanie Klein, które włączały do swej pracy obserwację dzieci. Melanie Klein stworzyła swoją przełomową teorię relacji z obiektem. Na tych fundamentach wzrosły późniejsze liczne prace kolejnych badaczy.
Teoria przywiązania Johna Bowlby’ego wprowadziła możliwości korzystania współcześnie z idei kształtowania się więzi i ich konsekwencji dla rozwoju emocjonalnego.
Dziecko rodząc się, uruchamia w sobie ewolucyjne umiejętności ściągnięcia uwagi opiekuna na tworzenie z nim więzi. Jest to niezbędne do przeżycia. Tego typu komunikacja służy głównie temu by być inicjatorem budowania relacji z opiekunem głównym.
Całe szeregi obserwacji oraz prowadzonych badań wskazują, że te pierwotne, wyuczone sposoby wchodzenia w relacje w najwcześniejszym dzieciństwie stanowią swoistego rodzaju skrypt do tego jak wchodzi się w dorosłości w intymne, bliskie związki.
Style Więzi:
Styl bezpieczny
Dzieci w wybudowanym bezpiecznym stylem przywiązania opisywane są jako bezpośrednie, otwarte i potrafiące komunikować swoje emocje, empatyczne i umiejące uwzględnić perspektywy drugiej osoby. Dominują u nich głównie pozytywne emocje, a negatywne są zazwyczaj sygnałem frustracji lub konfliktu, których wysycenie jest zazwyczaj krótkotrwałe. Dzieci te stosunkowo łatwo nawiązują relacje z rówieśnikami.
Dzieci z lękowo-ambiwalentnym
Obserwowane dzieci w tym typie przywiązania, po powrocie matki trudno się uspokajały i potrzebowały trochę czasu, aby wrócić do poprzednich aktywności. Ambiwalencja u tych dzieci przejawia się niemożnością podjęcia decyzji, czy chcą bliskości z opiekunem, czy z powodu doświadczanej złości wolą zachować dystans. Ich matki lub najważniejsi opiekunowie opisywani są zazwyczaj jako gwałtowni w swoich reakcjach i skoncentrowani na sobie i na swoich własnych emocjach. W szkolne dzieci te najczęściej są wycofane z relacji rówieśniczych. W przypadku zachowań agresywnych ze strony innych uczniów najczęściej stają się ofiarami.
Dzieci z unikającym stylem przywiązania po okresie rozłąki z opiekunem nie przejawiają chęci kontaktu z nim. Dziecko nie zwraca uwagi na pojawiającego się fizycznie opiekuna lub spostrzega jego obecność po dłuższej chwili. Na poziomie swoich zachowań nie okazuje stresu, chociaż badania procesów fizjologicznych ujawniają go. Charakterystyczne u opiekunów takich dzieci jest to, że dążą oni do nieadekwatnej dla wieku dziecka samodzielności. Nie odpowiadają w sytuacji, gdy przeżywa ono stres, i mają mało fizycznego kontaktu z dzieckiem.
Integralność psychiczna
Integralność zapewnia adekwatne i spójne funkcjonowanie zarówno w obszarze relacji ze światem zewnętrznym, jak i w obrębie świata wewnętrznego człowieka. Nagła konfrontacja ze śmiercią, zagrożeniem życia czy formy fizycznej i psychicznej – przynajmniej na krótki czas w doświadczeniu traumatycznym wywołują spory chaos. Może on wzbudzić tak silny strach, że przerodzi się w uogólniony lęk.
Cechy te są charakterystyczne dla traumy zdarzeniowej.
Trauma Relacyjna.
W odróżnieniu od doświadczeń powstałych na bazie zaburzonych relacji przywiązania w okresie wczesnego dzieciństwa.
Zaliczamy do nich:
– zaniedbanie emocjonalne,
– przemoc psychiczną, w tym nadmierne krytykowanie, unieważnianie,przemoc fizyczną, bicie, stosowanie kar sprawiających ból i cierpienie czy opuszczenie (van der Kolk et al., 2009).
- przemoc fizyczną, bicie, stosowanie kar sprawiających ból i cierpienie czy opuszczenie (van der Kolk et al., 2009).
- dziecko także może być ofiarą wczesnodziecięcych traum, takich jak szeroko rozumiana przemoc seksualna, zagrożenie życia czy narażenie na bycie świadkiem przemocy stosowanej przez dorosłych wobec siebie.
Ukojenie czy porzucenie
Gdy możliwość co do uzyskania pomocy w sytuacji strachu lub bólu od opiekuna jest niepewna, dziecko wykształca w sobie już to emocjonalne przekonanie, że pomocy nie uzyska bądź jest to bardzo wątpliwe. Staje się ono łatwiejsze i podatne na zranienia W skutkach wywołać mogą patologiczne odpowiedzi na traumę.
W bezpiecznym stylu przywiązania, wewnętrzny model dobrego i pomagającego rodzica w umyśle dziecka pozwala na przewidywanie łatwego dostępu do wspierającego opiekuna. Z takim wzorcem w trakcie rozwoju maluch wzrasta i uwewnętrznia przekonania. Natomiast w sytuacji gdy w trakcie życia uwewnętrznił się niepewny lub zdezorganizowany styl przywiązania, dziecko podtrzymuje wątpliwość na temat możliwości uzyskania pomocy lub ukojenia. Ten stan nie ulega zmianie w trakcie życia. W dorosłości człowiek nie wierzy w możliwość uzyskania pomocy. Tym samym przepracowania trudnych i traumatyzujących wspomnień stają się znikome.
Tak oto uwewnętrzniony model wyobrażeń oraz przekonań ugruntowuje się. Odcina ograniczając zaufanie co do możliwości otrzymania pomocy oraz umiejętności do skutecznego proszenia o nią. Utrzymuje tym samym system obronny aktywnym w oczekiwaniu na negatywne bodźce zewnętrzne.
Źródła
Klinika Psychiatrii Dzieci i Młodzieży UJ w Krakowie Kierownik: prof. dr hab. Jacek Bomba, PSyCHOTERAPIA 2 (157) 2011 strony: 11–18, Agnieszka Słaboń-Duda
Fundajca Przyjaciele Martynki, Bledzew 2016 „Traumatyczny Rozwój – etiologia, klinika i terapia wymiaru dysocjacyjnego” G. Liotti, B. Farina, recenzja naukowa E. Zdankiewicz – Ścigała
Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2017, Uniwersytet SWPS „Aleksytymia i dysocjacja jako podstawowe czynniki zjawisk protraumatycznych” E. Zdankiewicz – Ścigała, wyd. I, dodruk IV
Zdj. TheDigitalArtist/7322 „Mother and baby” Pixabay
Obraz Amir Mohad Khan z Pixabay